Het oogt speels, vier danseressen bewegen uitgelaten en vrolijk over de vloer. Het ziet er onbekommerd uit, als ravottende kinderen die de buitenwereld buitensluiten.
In deze openingsscène van ‘Together Alone’: Lost/ Invisible Traces’ van de uit Oekraïne naar Praag gevluchte choreograaf Yana Reutova is een onbezorgdheid die je iedereen wilt gunnen.
Nog het meest de mensen in Oekraïne.
De sfeer draait honderdtachtig graden als met een lichtprojectie een gedicht van de Oekraïense dichter Anton Ovchinnikov op de vloer verschijnt. Ook al is de tekst in het Engels vertaald zijn niet alle woorden goed te lezen, maar het gaat over onveiligheid en vernietiging en is geschreven tijdens de eerste dagen van de barbaarse inval door de Russen.
Land ontvlucht
Ineens is de sfeer anders, is er grote onrust, zoekt elke danseres een eigen weg. Door steeds meer gezamenlijk op te trekken ontstaat langzaam toch eenheid en een veiligere omgeving.
Yana Reutova maakte deze voorstelling met danseressen die net als zij hun land zijn ontvlucht en in Tsjechië zijn opgevangen. En al is het daar betrekkelijk veilig, ze voelen zich ontheemd. Dat gevoel keert in de voorstelling terug, al gaat het niet uitsluitend over pijn, het is vaak ook licht van toon, zeker door de nadruk op het samenzijn. In het stuk wordt veel gelopen, iets te vaak. Alleen gelopen, in duo’s gelopen met zijn allen gelopen
Gevoel van eenzaamheid
Vooral tegen het eind van het stuk als de personages elkaar hebben gevonden, trekken ze samen op, al resoneert het gevoel van eenzaamheid. Dat leidt tot ontmoetingen tussen individuen, maar ook tot marcheren als ensemble. Het stuk wint aan kracht als het licht iets dooft en de danseressen in de hoek van de ruimte verzamelen.
Op dat moment is muziek te horen van Balaklava Blues, een band uit Oekraïne die in Canada werkt. De song klinkt als een mix van balkan-punk en traditioneel gezang in een stevige versie. Op dat moment komen dans, muziek en licht prachtig bij elkaar, maar het duurt even voordat dit hoogtepunt is bereikt.
Nog een tweede stuk
De voorstelling bestaat uit twee stukken, zo blijkt, het tweede deel heeft de vorm van een museale performance. Het publiek verlaat de theaterzaal en wordt door een duistere gang geleid. Vervolgens komt het in een groot lokaal met witte muren. In het midden staat een installatie, een golvende houten barre op paaltjes.
Gedurende het stuk en het spel ermee roept het object allerlei associaties op.
Golvende vorm
De golvende vorm doet soms denken aan een rollercoaster omdat mensen die zijn ontheemd en zich bedreigd voelen voortdurend in een achtbaan van emoties zitten. De installatie doet ook denken aan de bibberspiraal, een spel waarbij iemand met een ring in de hand een metalen parcours volgt, maar het ijzer daarvan niet mag raken. Met enige fantasie is dat een verwijzing naar mensen op de vlucht die altijd op hun hoede moeten zijn.
Oude schoenen
Of is de golvende barre een verwijzing naar de barre waar balletdansers oefenen. Dat deze dansers op de vlucht niet onder normale omstandigheden hun werk kunnen doen? De toeschouwer mag er zijn eigen invulling aangeven. Het is in ieder geval een barrière en een omsloten omgeving tegelijkertijd.
Drie performers komen op. Ze bewegen om en in de installatie en delen herinneringen met het publiek. Een verhaal over schoenen van oma is te horen, ook over een bezoek met vader aan het strand. De herinneringen verwijzen naar familie, naar hoe zorgeloos het ooit was en het kan zijn.
De installatie speelt een grote rol in het stuk. De dansers staan erin, lopen eromheen, hangen erop, staat het dan toch symbool voor het gevoel van thuis zijn?
Vingerafdruk
Voor de choreograaf verwijst de installatie naar vingerafdrukken, zo vertelt ze tijdens het nagesprek. Dat was het eerste wat ze dacht toen ze dit werk van kunstenaars uit Tsjechië zag. Een vingerafdruk is voor haar een persoonlijk onzichtbaar spoor dat is achtergelaten in de omgeving. Het zijn sporen van uniciteit en genetisch erfgoed. Van herkomst, van het verleden, van de vertrouwde omgeving waarin iemand is opgegroeid.
Thuis en veilig
Een van de dansers loopt rond het obstakel met een microfoon in de hand, praat én zingt. Dat raakt.
Deze performance is kort, maar boeiend. Qua vorm is het stuk volledig anders dan het eerste deel van de voorstelling, qua thema, thuis en veiligheid, raken de stukken elkaar nadrukkelijk.
Gezien: Internationaal Dansfestival Lublin, Polen
FOTO’S: @ Peter Jaruga