Het gedrag van de man gezien door de ogen van een vrouw. Dat is de achtergrond van ‘Etude des hommes’ van dansgezelschap Patricia VanDeutekom Collective. Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus, nietwaar?
Het stuk is allesbehalve een karikatuur van kerels of een stereotypering van de man, integendeel, het is oprechte belangstelling, omgezet in herkenbare, meermaals ook rauwe, expressieve bewegingen.
‘Etude des hommes’ is een kort en tamelijk fysiek duet gedanst door Anna Mikuta en Ronja Keultjens, de choreografie is Patricia van Deutekom. De danseressen ogen tenger en verkennen met hun lichamen elkaar en op een dieper niveau het mannelijke gedrag.
Hoofden tegen elkaar
En dus staan de twee danseressen met de hoofden dicht tegenover elkaar, agressief, alsof iets moet worden uitgevochten, is er een stevige duw, een karatetrap in het luchtledige. Er is concurrentie, strijd, plagerij, jaloezie en er is vriendschap. Bij mannen kan die vriendschap onvoorwaardelijk zijn.
Afstand en nabijheid wisselen elkaar af. De twee rollen naar elkaar toe, liggen op elkaar, duwen elkaar weg. Ze spelen met distantie en intimiteit en er is ook een warme, liefdevolle omhelzing. Gaandeweg neemt het tempo en de intensiteit van het stuk toe.
Leeg en sober
Decor is er niet, de omgeving is leeg en sober, alle aandacht gaat naar de danseressen en de prachtige muziek, vaak pianomuziek, van Matteo Myderwijk.
Zachter van toon
Patricia van Deutekom staat bekend om haar rauwe, explosieve soms ook agressieve dans. Alles ademt emotie. Dit stuk is zachter van toon, terwijl je denkend aan onderzoek naar het gedrag aan mannen juist het tegenovergestelde zou verwachten.
Het is mooi dat de choreograaf in de voorstelling zachtheid aanraakt en naast het masculiene van de man en de onderlinge competitie tussen kerels plaatst. Het maakt ‘Etude des hommes’ tot een integere voorstelling die warmte voor de mens en de verscheidenheid van de mens benadrukt.
En het zou onderzocht kunnen worden, maar waarschijnlijk kijken vrouwen met andere ogen naar deze voorstelling dan mannen.
Kaïn en Abel
Tijdens het nagesprek met het publiek vertelt Patricia van Deutekom dat ze het plan heeft om een voorstelling te maken over mannelijkheid, gedanst door mannen. Als opmaat naar dat stuk maakte ze dit duet, waarbij zij en haar twee danseressen zich in het mannelijk gedrag hebben verdiept. De uiting is associatief.
Dit stuk duurt een half uurtje, inmiddels is er zoveel materiaal dat de choreograaf overweegt ‘Etude des hommes’ (letterlijk vertaald: studie naar mannen) uit te breiden naar een avondvullende voorstelling.
Een van de inspiratiebronnen voor het stuk is het Bijbelse verhaal van Kaïn en Abel, zonen van Adam en Eva, een vertelling over broederschap en broedermoord.
Danseres Oekraïine
‘Etude des hommes’ ging vooraf door de solo ‘Pyx Onopy/Resticance Movement’ van de Poolse choreograaf Maciej Kuzmiński. Het is een korte en erg persoonlijke solo, gedanst door de Oekraïense danseres Daria Koval.
Als je het hebt over broedermoord, dan is dat aan de hand in Oekraïne waar de Russische oorlogsmachine nietsontziend te keer gaat. Oorlog, het is mannenwerk.
Dromen van dans
Net als veel inwoners van Oekraïne is Daria Koval daar het slachtoffer van. De jonge vrouw woonde in Kiev en droomde ervan om danseres te worden. De oorlog zette haar leven op zijn kop. Is dansen in een tijd van dreiging nog wel belangrijk? Ze is gevlucht, met de trein, liet haar geliefden met pijn in het hart achter en werkt nu vanuit Polen.
Maciej Kuzmiński, hij heeft onder meer gewerkt bij Scapino in Rotterdam, heeft zich sinds de uitbraak van de oorlog ontfermd over dansers uit Oekraïne en meerdere voorstellingen met ze gemaakt. In deze solo van zo’n tien minuten geeft Daria Koval een impressie van haar vlucht, van haar leven nu en vooral van wat dat met haar doet.
Vertrek uit haar land
Ze komt op in een ruime trui en legt die naast zich neer. Ze toont puurheid en trekt een rok aan waarbij ik gemakshalve interpreteer dat dat kledingstuk met haar moederland te maken heeft. Ook de ketting om haar nek doet daar dan denken. Haar stem is te horen, op band, en vertelt over de oorlog en het vertrek uit haar land, ook over hoe zeer ze haar familie mist.
Haar bewegingen zijn groot, emotioneel geladen, en roepen het beeld op van een jonge vrouw met verdriet, angst en wanhoop. Als de teksten op band door elkaar lopen, de bewegingen uiteenspatten is dat een afspiegeling van de chaos in haar zijn. Maar deze danseres staat ook stevig op haar benen, ze toont haar wilskracht. Op de vloer staat een ferme vrouw die danst omdat ze wil dansen en omdat ze haar verhaal moet vertellen.
Het is prijzenswaardig dat dansers in Europa, ook Maciej Kuzmiński, ook het Lublin Internationaal Dans Festival, zich met hart en ziel over dansers uit Oekraïne ontfermen. Dat is broederschap.
Gezien: Internationaal Dans Festival Lublin, Polen
FOTO'S: @Peter Jaruga
