Ongemakkelijk, fascinerend en verslavend. Met Yellow Horizon brengen choreograaf Annemijn Rijk en scenograaf Theun Mosk een indringende, zinsbegoochelende ervaring op het snijvlak van beeldende kunst en performance, die alles wat daarbuiten gebeurt, doet vergeten. Kijkend naar een van kleur veranderende cirkel, leef je alsmaar meer in het moment en nemen de zintuigen het over van de ratio. Dat is een magische ervaring, waarbij volledige overgave noodzaak is.
Annemijn Rijk is choreograaf en filosoof. Met Body of Art is ze op zoek naar tussenruimte, zo noemt ze het zelf. Dat is de ruimte voor verandering. Dat doet ze door beeld, dans, theater, mime en filosofie bijeen te brengen in een totaalbeleving.
Iconisch beeld
Begin dit jaar lanceerde ze al de installatie Woman's Work. De toeschouwer komt daar een duistere ruimte binnen met zes verticale schermen. Op elk scherm is bewegend beeld te zien van een danseres op een evenwichtsbalk, op anderhalve meter hoogte. De performers variëren in leeftijd en achtergrond.
Deze installatie is voor Annemijn Rijk een uitnodiging voor het publiek om na te denken over het schoonheidsideaal. De beelden zijn geïnspireerd door catwalks en een iconische foto uit 1932 met Ierse bouwvakkers die hoog in de lucht zitten te lunchen op een horizontale, stalen balk. Het is een installatie om lang naar te kijken. Ik ging destijds weg omdat andere mensen ook naar binnen wilden, maar had best langer willen blijven.
Rood, geel, wit
Yellow Horizon is eveneens een installatie waarvan het moeilijk is om afscheid te nemen. Dat gevoel is er niet meteen, wel na afloop. Het beeld van de traag naar voren en naar achter bewegende cirkel met rood, geel, wit, ook even blauw licht, blijft lange tijd nabranden op het netvlies, ook 's nachts, ook de volgende ochtend.
De voorstelling begint in het licht. Drie performers, danseres Noemi Calzavara, actrice Sofie Porro en mimespeler Niels van Heijningen lopen de goed gevulde tribune op. Ze staan dicht bij de toeschouwers en maken minimale bewegingen. Noemi Calzavara staat op een meter afstand. Ze glimlacht voortdurend en kijkt in de ogen van toeschouwers. Langzaam wordt haar ademhaling luider, van de andere twee ook. Zo nemen ze het publiek mee in een ervaring waarin de performers lange tijd zelf geen aandeel hebben.
Bewegende schijf
Op de vloer is wand met een ronde cirkel te zien. Die cirkel oogt grijs met een iets donkere rand. Als het licht in de zaal dimt, wordt het licht in de schijf feller. Geel overheerst, maar rood is het meest dominant, ook zijn er tussentinten. Af en toe overheerst het wit.
De schijf beweegt in een traag tempo naar de achterwand, verder weg van de tribunes, om vervolgens weer terug te keren. Dat patroon herhaalt zich. Op sommige momenten is het pikdonker, is de schijf niet of nauwelijks te zien. Is er niets te zien.
Het is een fascinerend beeld om naar te kijken. Zeker als de schijf verder weg is, lijkt het alsof de kleuren door elkaar lopen, dat er patronen zijn te zien. Of is het toch de schim van een danser?
De ogen zien niet alles duidelijk en de geest kleurt de beleving. Dat gebeurt ook als de schijf draait. Of is dat ook zinsbegoocheling? Het is een lange ervaring die steeds meer grip op je krijgt en waarvan je hoopt dat er geen eind aan komt.
De muziek die is gecomponeerd door Aura Bouw ondersteunt die intense beleving. Het lijkt alsof haar muziek in de diepste krochten is ontstaan en je daar naartoe wil slepen. Muziek, beeld, licht, het voelt als een geleide meditatie.
Glimlachen
Het eind van Yellow Horizon is wonderlijk en afwijkend. De drie performers zijn terug op de vloer. Het vrolijke, middle of the road nummer Seabird klinkt en de performers bewegen alsof ze op een feestje zijn. Met brede gebaren, gespreide armen. Noemi Calzavara gaat verder waarmee ze aan het begin van deze productie begon, aanstekelijk glimlachen.
Die scène is een licht en duidelijk einde, na een donkere, desoriënterende ervaring. Maar het is niet het lied Seabird dat als een oorwurm blijft hangen, het is het beeld van de cirkel met licht dat in de hersenen ligt opgeslagen. Ook het ongemakkelijke gevoel dat je intens tuurt en tuurt dan nog niet weet of wat je ziet werkelijkheid is. Want dat rood, is dat de ondergaande zon?
Vraagt veel van publiek
Na afloop mag het publiek opschrijven hoe de ervaring was. Het is een productie die naar verluidt sterk uiteenlopende reacties oproept. Dat is verklaarbaar. Een uur kijken naar een bewegende schijf die steeds van kleur verandert, dat vraagt veel van het publiek. In ieder geval volledige overgave.
Voor Yellow Horizon werkt Annemijn Rijk nauw samen met Theun Mosk, een scenograaf met een grote naam. Hij bundelde eerder de krachten met Tourik Delphine, Boukje Schweigman en Robert Wilson, om maar enkele namen uit de theaterwereld te noemen.
Annemijn Rijk verdiepte zich in fenomenologie, de filosofie van de waarneming. Daarin heeft ze een master behaald. Voor Yellow Horizon zocht ze naar een manier om zintuigen die grip geven op de wereld even te desoriënteren. Zo ontstond het idee om een ruimte vorm te geven met licht en veranderend perspectief waarin de kijker afdrijft van de controle.
SCÈNEFOTO'S: Loet Koreman
