United Cowboys, dat is chaos, rebellie, absurditeit, confrontatie, maar ook prachtige dans. Met Resilience viert het Eindhovense gezelschap dat het dertig jaar bestaat. Deze verpletterende jubileumvoorstelling bewijst dat Cowboys zich blijft ontwikkelen en de eigen identiteit voortdurend versterkt. In de overweldigende belevenis, een eerbetoon aan de kunsten, zijn verwijzingen naar eerdere producties van de Cowboys, maar elke scène, elke beweging, elk idee oogt actueel. Mindblowing, wat gebeurt er veel.
Bij United Cowboys loopt het publiek rond, toch? Staat het oog in oog met de performers? Dicht op de huid? Niet bij Resilience, althans niet meteen. De toeschouwers krijgen een plaatsje in het pluche, op de tribune van de Philipszaal in het Eindhovense Parktheater, het is de favoriete zaal van de Cowboys.
Het artistieke duo Pauline Roelants en Maarten van der Put gebruikt de mogelijkheden die deze ruime zaal biedt, zo blijkt gaandeweg. Het leidt tot een machtig spektakel met gekte, bombast, mooie dans en af en toe ruimte voor ingetogenheid en subtiliteit.
Kruipend als primaten
Vanaf het pluche hoort het publiek een korte gesproken tekst, een verwijzing naar Griekse mythologie, door Pauline Roelants. Dansers bewegen in een stoet van van links naar rechts en van rechts naar links over de vloer.
Dat doen ze op handen en voeten, met een hoge rug, kruipend, slepend, als primaten, als het allereerste begin van de wereld, in ieder geval van de wonderlijke wereld van United Cowboys. Ook lopen de dansers duwend, trekkend en strijdend in duo's over de vloer.
In een volgende scène beweegt danseres Andreia Rodrigues solo over de vloer. Ze zakt door haar knieën, schopt een been naar achter, haar bewegingspatroon herhaalt zich.
Rode verf
Jef Stevens, de nestor, een zestiger, loopt naar haar toe, met zijn handen vol rode verf. Hij smeert het rood op het lichaam en het gezicht van de dansers. Op de achtergrond rijden kunstinstallaties over de vloer. De sculpturen zijn gemaakt van hout, karton en doek en doen denken aan totems voor rituelen van natuurvolkeren.
En dat is nog maar het begin.
Hopen wol
Op de vloer liggen twee bergen met wol. Pas als danseres Eulalia Bergada Serra, een spring-in-'t-veld, naakt op de vloer gaat liggen, is duidelijk waar de wol voor is. Ze wordt er onder bedolven door de andere dansers, net zo lang totdat ze niet meer zichtbaar is. Vanuit de nok van de zaal daalt een stellage naar beneden, ook vol met wol.
Door het licht krijgt de vloer waarop Eulalia Bergada Serra onder de wol verborgen ligt de prachtige uitstraling van een herfstlandschap met gekleurde bladeren.
Plots gaat die vloer omhoog en verandert die in een podium. De danseres ontsnapt uit de berg wol, speelt ermee en beweegt over de vloer.
Ook het publiek mag in beweging komen, het kan de performance van dichtbij gaan bekijken. Dans tussen vele kilo's aangenaam zachte wol. Het lijkt een kering van een eerder stuk van United Cowboys, de Glass Performance, waar een danseres ogenschijnlijk gevaarlijk glijdt en beweegt over een vloer vol met scherpe, kapotte bierglazen.
Overigens werkte United Cowboy in het verleden vaker met wol, zo is er een scène met een danseres in een glazen kist met wol.
Een eigen obsessie
Het publiek gaat naar een ander deel van de zaal. Aan drie kanten van de speelvloer staan rijen met stoelen. Daartussen in bewegen de dansers, het zijn er veel, dertien, veertien. Ze hebben hun eigen act, een eigen obsessie en gaan er volledig in op. Met alle energie.
Sporadisch is er contact met het publiek, vooral als Eulalia Begada Serra lachend langs de toeschouwers paradeert. Ze zwaait en strooi met kushandjes.
De biotoop verwijst naar eerdere voorstellingen. De rijdende sculpturen deden dat ook al, die waren eerder te zien, net als de rode verf. Dat geldt ook voor een act met een hoge stapel zitkussens waarop een danseres beweegt, net als een paaldans-act en een scène met keukenstoelen.
Danser Conor Doherty, met een kroon op het hoofd, beweegt op en rond een glazen kist. Hij blaast voortdurend rook uit een E-sigaret. Op een gegeven moment ligt de kist horizontaal met Doherty erin. Het glazen gevaarte is gevuld met rook. Die kist was in het verleden vaker te zien.
Paardenzadel
Jef Stevens zit achter een bureautje en schrijft. Reinaldo Ribeiro draagt een enorme sportbroek, half afgezakt en staat bovenop een kist. Op zijn hoofd draagt hij een stapel dekens, iets verderop worstelt een danseres met een paardenzadel. Het zijn herkenbare elementen, typisch voor de Cowboys. Ook de wankelende danseres met flessen wijn en de performer op het trimtoestel.
En er is veel naaktheid, ontblote bovenlijven op zijn minst, dat kenmerkt United Cowboys. Het artistieke team ziet lichamen als levende sculpturen en die mogen, nee die moeten, gezien worden.
In het donker loopt Maarten van der Put met een camera over de vloer en zoomt in op de performers. Wat zijn camera vastlegt, is te zien op een enorm scherm in de zaal. Dans, muziek, video, beeldende kunst, bij United Cowboys komt dat bij elkaar.
Uitstekende danser
Wonderschoon is de solo van Conor Doherty. De vloer is door de anderen leeggeruimd en hij neemt volledig bezit van het podium. Half gekleed, daarna ontkleed. Zijn performance herbergt erotiek, met opzichtige handelingen, maar het meest opvallend is zijn klasse. Wat is hij een uitmuntende danser. Hoe chaotisch de voorstelling ook is, het is goed zichtbaar dat dansers uitstekend zijn geschoold.
En dan het harde licht op het spierwitte lijf van Doherty, het herinnert aan het agressief-realistisch werk van schilder Lucien Freud en past naadloos bij de reeks naaktstudies die United Cowboys al jaren maakt.
In Resilience danst de groep ook als ensemble, met nagenoeg dezelfde bewegingen. Prachtig is het moment waarop dansers uitgestrekt op de grond liggen en met geschreeuw van hun buik op hun rug draaien en weer terug. Een grid met spots is dan naar beneden gedaald en maat de scène tot een verlicht, afgebakend geheel.
De nestor
Een volgend moment volgen alle dansers de bewegingen van nestor Jef Stevens om te eindigen in een energieke dans waar de luide kreten 'suffer' (lijden) en 'protest' elkaar afwisselen. Ook het hinniken van een paard is hoorbaar. Het protest lijkt te winnen, want de handen van de dansers rijken massaal naar boven, strijdlustig, onoverwinnelijk.
Compromisloos
Resilience (letterlijk vertaald: weerstand) is een bijzondere ervaring en toont aan dat United Cowboys stappen blijft zetten, compromisloos, ook na dertig jaar.
De productie in tweemaal opgevoerd en niet meer te zien.
FOTO'S: Collectie United Cowboys, onder anderen Eliano Nasr, Maarten van der Put
FOTOBOEK
In het kader van het dertig jaar bestaan van United Cowboys is een prachtig en lijvig fotoboek verschenen met honderden beelden uit voorstellingen van het gezelschap. Wat hebben Pauline Roelants en Maarten van der Put in die jaren veel gemaakt.
Het boek staat vol met sprekende fragmenten van grote en kleinere voorstellingen, van biotopen en van Seasonings, de presentaties van United Cowboys in het eigen Art House in Eindhoven. Ook van de voorstelling The Nutcracker die United Cowboys maakte voor het stadstheater in het Duitse Kassel zijn foto's opgenomen.
Het is een feest van herkenning voor fans van de Cowboys. Voor wie het gezelschap minder goed kent, biedt het fotoboek alle ruimte voor een uitgebreide kennismaking. Wat een indrukwekkend overzicht.
Net als in de voorstellingen komt de kijker ogen te kort, maar het grote voordeel van een fotoboek is dat de blik kan rusten bij het beeld, zolang als iemand zelf wil. Het is niet voorbij als je met je ogen knippert.
De meeste foto's, veel zijn paginagroot afgedrukt, zijn gemaakt door Maarten van der Put. Het is een prachtig bladerboek, uitgebracht op groot formaat.