Kan dat nog boeien? Een show van twee acrobaten, een uur lang? Is niet alles al gedaan? Nee, dus. Integendeel, zo blijkt op circusfestival Circolo in Tilburg. In 'Through the Grapevine' laten performers Alexander Vantournhout en Axel Guérin zien dat ze hun lichamen kunnen samenvoegen en vouwen tot één bewegend organisme van vlees en bloed. En in het duet 'Cuir' tonen de acrobaten van Un Loup Pour L’Homme dat ze de grenzen van het lichaam met gemak en vernuft weten op te rekken.
Wat onmogelijk lijkt wordt mogelijk.
"Cuir' is Frans voor leer. Die titel ligt voor de hand. De mannen van het Franse Un Loup Pour L'Homme dragen lederen tuigjes met riempjes om het lijf, onder meer bij de borst en om de schouders. Niet omdat ze de lucht ingaan en aan de trapeze zweven. Ze blijven dicht bij de grond.
Hoogstandjes
De tuigjes bieden de twee enorm veel mogelijkheden om hun acrobatische hoogstandjes verder te ontwikkelen. Want ineens kan de ene acrobaat op de bovenbenen van zijn compagnon staan en - met de handen stevig om de riempjes van zijn partner - languit achterover hellen. En dat is maar een klein voorbeeld, de acrobaten boren met hun vondst een nieuwe bron aan.
En natuurlijk heeft leer veel associaties: macht, erotiek. In het duet is de relatie met paarden die bereden worden ook nooit ver weg. Als de twee opkomen zit een acrobaat (met een rood broekje) op de schouder van een acrobaat met een blauwe broek. De rollen lijken verdeeld. De rode is machtig, de blauwe moet de orders opvolgen.
Verhoudingen
Maar de verhouding tussen de twee verandert in een traag tempo. Er ontstaat weerstand, de twee vechten, de machtige acrobaat smakt de tegenstribbel tegen de vloer. Maar er komt ook nabijheid, intimiteit, er ontstaat een groeiend respect en wederzijdse interesse.
De twee dansen, bewegen dicht om elkaar heen. Het ligt voor de hand dat aan het eind van de show de acrobaat met de rode broek de ander draagt. Dat was voorspelbaar, maar ook een vorm van gerechtigheid.
Puntje van je stoel
Kan het dan nog spannender en adembenemender. Ja, zeker. Bij 'Through the Grapevrine' van de Vlaamse circusvernieuwer Alexander Vantournhout zit je ook op het puntje van je stoel. Net als zo vaak in het hedendaags circus vermengt hij dans met acrobatiek. Dat doet hij op hoog niveau.
In het duet met Axel Guérin vervormen de twee mannen hun lichamen tot een levend organisme met vier benen en vier armen, tot een levende machine van vlees, bloed en zweet. Zo zit de ene acrobaat met zijn armen om vier benen geslagen. Maar wat zijn zijn benen en welke zijn van zijn partner? En van wie is die arm daar achter de rug? En nu liggen de hoofden op de schouders van de ander. Wie is wie?
Als je het probeert te omschrijven dreigen ook de woorden met elkaar verstrikt te raken.
Op het verkeerde been
De twee zijn ontzettend lenig en zaaien daarmee doelbewust verwarring. De toeschouwer wordt voortdurend op het verkeerde been gezet. Het is duizelingwekkende acrobatiek.
In een hoog tempo gaan de lijven, de hoofden, de ledematen alle kanten op. Die verstrengelen, duwen elkaar weg, zoeken elkaar op, veranderen steeds van plek. Het is duizelingwekkend om te zien. En fantastisch. De twee schommelen met hun lichamen, vormen met hun lijven een wentelend wiel en alles gaat in een onnavolgbaar tempo.
Het stuk begint nog wel zo kalm. De performers controleren de lengten van hun eigen en elkaars lichaam, zo ook de reikwijdte van de armen, van de benen, de lengte van de lijven. Van de een zijn de armen net lang genoeg om de ander te slaan, het slachtoffer op zijn beur zwaait in het oneindige. Dat is komisch en die lichte toon houden de twee hele voorstelling vast. Dit is meesterlijk.
Ezel en de wortel
De Nederlandse acrobaat Lucho Smit staat met de voorstelling 'L'Ane et la Carotte' in een tent op Circolo. Letterlijk betekent de titel: de ezel en de wortel. Een pakkende titel., zo blijkt
In een spannende, tamelijk lichte voorstelling stelt hij zichzelf en het publiek een aantal levensvragen. De belangrijkste: waar doen wij circusartiesten het voor? We bedenken steeds nieuwe trucs, we verleggen alsmaar onze grenzen. Maar maken we daarmee de wereld mooier en beter? Het voelt aan alsof zijn antwoord naar 'nee' neigt.
Blik met acts
Lucho Smit vertrok jaren geleden naar Frankrijk, studeerde daar circus en trekt al geruime tijd met het gezelschap Galapiat langs festivals in Europa. In zijn solo-programma trekt hij losjes een blik circusacts open. Hij reflecteert op de geschiedenis van het circus, loopt over het slappe koord, jongleert, rijdt op een hoge eenwieler en rent over een wankele stapel met stoelen. Die stort dan ook in. Er is zelfs een verwijzing naar acts met dieren. In de piste zijn tonnen waar in het reguliere circus olifanten hun poten opzetten.Smit rolt die door de piste en staat er kort tussenin met een zweep. Zo die act hebben we ook gehad, zo lijkt hij te zeggen. Net als de cowboyact. Een hoed op het hoofd. Een truc. Gedaan.
Prachtig is zijn kookact. Hij balanceert op een horizontaal plankje op een liggende gasfles en met een koksmuts op het hoofd staat hij achter een fornuis en bakt in een pan. Hoppa, daar is het eitje en de muts vliegt in de fik. Knap gedaan, al komen de elementen ut de oude doos.
Genadeloos
Als Lucho Smit in zijn beschouwende betoog dat tussen alle acts klinkt, arriveert bij de vernieuwing van de circus toont hij een lange, erg goede jongleer-act, met veel glitter en glamour. Met bombastische muziek en de vele door de lucht vliegende ringen die reflecteren in het licht. Dat is niveau, maar hij haalt de truc zelf genadeloos onderuit door in een kort betoog vraagtekens te plaatsen bij de opsmuk van deze act. Zo doen circussen als Cirque du Soleil dat ook. Weinig inhoud, veel show. en vooral veel effectbejag.
Alleskunner
Gedurende zijn programma 'L'Ane et la Carotte' blijkt dat Lucho Smit van veel markten thuis is. Hij lijkt een eigenzinnige alleskunner. Het hoogtepunt, ook letterlijk, is een langzaam opgebouwde act met een toren van stoelen.
Hij plaatst steeds een stoel op een andere stoel en klimt dan zelf bovenop die kwetsbare toren. Steeds komt er een stoel bij. Op een gegeven moment is de toren zo hoog dat dat zijn hulpje een stoel op een hoge paal aanreikt. Een volgend moment katapulteert diezelfde assistent een stoel de lucht in. Uiteindelijk stort ook deze toren in Bij stoel negen deze keer. Het is razendknap wat Lucho Smit daar laat zien. Je kijkt een lange tijd adembenemend naar een alsmaar hoger wordende wankele toren met een balancerende acrobaat in de nok van de tent.
Smit sluit rennend af. Hij holt achter een wortel aan, maar kan die maar niet bereiken. Heeft hij een punt door te stellen dat hij een doel najaagt dat onbereikbaar is, dat al die vernieuwers in het circus de wereld niet beter maken?
Verbeelding maakt de wereld mooier, verdraaglijker en nodigt uit tot creativiteit. En kijken naar mensen die met passie hun doel opzoeken, die hun hart volgen, dat is inspirerend, helend en hoopgevend. Dat zou mijn antwoord zijn. En ook een intense worsteling kan uiteindelijk mooie dingen opleveren. Dat blijkt uit deze show.
Lucho Smit. Foto: José Heesters
Familiair Faces
Ook de vier acrobaten van Familiair Faces (opgeleid in Tilburg) verleggen de grenzen van het circus en zochten en vonden nieuwe mogelijkheden. Zij bewegen in de voorstelling 'Surface' op een zwart vlak met daarin een emmer en een straal water. Die straal wordt groter en kleiner. Langzaam vult het vlak zich met water. Dat maakt acrobatiek lastig, al worden er toch met gemak menselijke torens gebouwd, maar het water biedt ook kansen.
Zo glijden ze liggend door het water, duwen elkaar van de ene naar de andere hoek en is er ook de voortdurende strijd tegen het water. Lukt het die ene acrobaat om droog te blijven?
Waterballet
Erg mooi is hun eigen kijk op het waterballet. Dat begint met een verwijzing naar het statige hofballet en mondt uit in aanstekelijke schuif- en glijpartij. Een ander moment bouwen de vier een menselijke toren met als hoofdpersoon een acrobaat met een volle emmer water op het hoofd. En er is zelfs een verwijzing naar het trapezewerk. Ditmaal zijn de acrobaten niet hoog in de lucht, maar worden ze door de werpers en vangers door het water heen en weer geslingerd. En niet alleen de werkelijke handelingen zijn te zien, ook de weerspiegeling in het water.
Maakt hedendaags circus het leven mooier en beter? In ieder geval voor even.
Familiair Faces. Foto: José Heesters