Losers, dat zijn mensen die veinzen succesvol te zijn en hun uiterste best doen om onvolkomenheden te verbergen. Dat beeld dringt zich op bij het zien van Losers, de boeiende voorstelling van choreograaf Jelena Kostić. Losers is grappig, soms karikaturaal, maar ook herkenbaar en confronterend. De dansers houden een spiegel voor.
Kostić is een dansmaker die zichzelf steeds opnieuw blijft uitvinden. De thema's in haar voorstellingen zijn de thema's die haar bezig houden in haar leven. In het begin van haar loopbaan zoomde ze in op imperfecties van de mens en haar waardering daarvoor. Daarna verdiepte ze zich in de thema's verzet en volgzaamheid, in geweld in de samenleving en de kunst, en in de tradities van haar vaderland Servië. Ze maakte ook voorstellingen en dansfilms over sterke vrouwen.
Falen ligt op de loer
In Losers toont de Tilburgse choreograaf een krachtige impressie van mensen die zich succesvol wanen en voortdurend streven naar de top. Maar ze maakt ook zichtbaar hoe fragiel dat is en hoeveel leed het kan aanrichten tussen mensen onderling en bij de persoon zelf.
Falen ligt op de loer, is zelfs een grote waarschijnlijkheid, en dat leidt tot schaamte en maskering. Dat laten de dansers in Losers overduidelijk en onverbloemd zien, met een reeks aan krachtige beelden, met humor en compassie.
Een danser loopt de vloer op. Hij draagt een zilverachtig hemd en heeft een microfoon in de hand. Hij lijkt te zingen, uit volle overtuiging, en de stem van Freddy Mercury, de vertolker van nummers als I want to break free en Don't stop me now is hoorbaar. De drie andere dansers komen op, vanuit een smalle doorgang in het decor. Ze playbacken de teksten mee. Ze liften in wezen mee op het succes van een ander.
Overtuigd van zichzelf
Deze personen zijn van zichzelf overtuigd. Zo lijkt het toch. Dat stralen ze uit, dat mag iedereen weten en horen. Ik wil naar de top, zegt een danser en de anderen tillen hem op, naar grote hoogten, de hoogten die hij ambieert. Hij lijkt onverschrokken en weet twijfel en angst, menselijke emoties, te verbergen
Maar het gaat ook mis. Hij verstapt zich en kan niet mee in de ratrace.
Losers, gezien De Nieuwe Vorst. Foto's: Nikola Kostic.
Gevallen danser
Het decor bestaat uit twee bijna identieke delen met daartussen een smalle doorgang. Na de val van de danser bewegen de drie succesvollen zich rechts op de vloer, onder een hemel van microfoons. Ze willen gehoord en gezien worden. De gevallen danser ligt op de grond, links op de vloer. Hij is alleen en probeert overeind te krabbelen. Tevergeefs.
Op de achtergrond staat een stoel, als hulpmiddel.
Uiteindelijk krijgt de man een beetje hulp van een danseres. Ze probeert hem op te tillen, te dragen, overeind te zetten, maar ze blijkt toch vooral met zichzelf bezig te zijn. Met haar eigen succes en adoratie, meer dan met haar medemens die niet mee kan. Ze lacht luid en maskeert dat ze de man niet kan helpen. Het verhaal dat de dansers ongezouten verbeelden is duidelijk, herkenbaar en voorstelbaar.
Zelfmedelijden
Zelf omschrijft Jelena Kostić haar voorstelling als een onderzoek naar verschillende aspecten van het loser zijn: schaamte, (zelf)medelijden, verdriet, en de noodzaak om onze slechtere momenten te relativeren en te transformeren. Dat is precies wat het publiek te zien krijgt.
De bewegingen in Losers zijn krachtig en origineel, een cocktail van hedendaagse dans (solo, duet, synchrone groepsdans), acrobatiek en urban dance, maar ook mime. De mime is vooral zichtbaar als de dansers hun successen vieren, zich op de borst kloppen, maar ook als ze als haantjes tegenover elkaar staan, met de borst tegen elkaar.
Dansprocessie
Een korte reeks aan bewegingen die het vieren van succes uitdraagt, doet in de verte denken aan De ‘Nelken Line, de dansprocessie van Pina Bausch.
In een andere scène wordt de danseres door de drie andere dansers stevig beetgehouden bij de benen. Ze liggen op de grond en klampen zich aan haar vast. De vrouw kan geen kant op, zou je zeggen. Maar juist door de blokkade aan haar benen kan ze bewegingen maken die ze op eigen houtje nooit voor elkaar zou krijgen. Ze kantelt voorover en achterover, zonder het evenwicht te verliezen.
Weerstand leidt tot creativiteit en onverwachte mogelijkheden. Dat lijkt de boodschap. En ook dit: mensen hebben elkaar nodig om vooruit te komen.
Tegendraads
De elektronische muziek in de voorstelling is gemaakt door Evelien van den Broek. Die melodieuze, soms tegendraadse compositie vloeit samen met alle bewegingen en blijft tegelijkertijd overeind als een autonoom en krachtig kunstwerk.
Losers is een spiegel en een parodie tegelijk, met het publiek als winnaar.
Choreografie Jelena Kostić. De dansers zijn Noëmi Wagner, Blazej Jasinski, Tijmen Teunissen en Oliver Wagstaff. De première was bij De Nieuwe Vorst in Tilburg. Het was de aftrap van een tournee door het land. Onder meer te zien in Waalwijk, Eindhoven en Goirle, Amsterdam, Utrecht en Nijmegen.
