Dans Brabant helpt al tien jaar dansers die het experiment gretig omarmen

Op de puinhopen van de kaalslag op cultuur door Halbe Zijlstra ontstond in 2013 Dans Brabant. Deze organisatie ondersteunt vanuit Tilburg jonge dansers en wil de komende tijd nog beter zichtbaar worden. Onder meer met tien gratis evenementen: Dans Brabant Pakt uit.

Dans Brabant, promotor van moderne dans, bestaat tien jaar. In die periode zijn dansers begeleid die inmiddels furore maken, nationaal en internationaal. Denk aan Jan Martens, Arno Schuitemaker, ook Jelena Kostic, Pia Meuthen en Katja Heitmann. Zij hebben een plek in de danswereld veroverd. Ondertussen staat bij Dans Brabant een nieuwe generatie dansmakers te trappelen en het valt op dat die de grenzen van de hedendaagse dans flink oprekken en op de proef stellen. Zij spelen in musea, in de openlucht, bij lange niet meer in de theaters alleen. 

Gender en klimaat

Bovendien combineren zij hun choreografieën met beeldende kunst, video, installaties, wetenschap, filosofie, elektronische muziek. Ze omarmen wat ze kunnen gebruiken en wat hun interesse heeft. Ook pionieren ze met actuele thema’s als gender, klimaat, gelijkheid en verdiepen ze zich in de bewegingen van de zieke mens, de beperkte mens, de oudere mens, in alle bewegingen die een mens eigen maken.

De leiding bij Dans Brabant is in handen van Wim van Stam, hij is directeur, en van Nienke Rooijakkers, zij is de artistiek leider. “Wij helpen de dansers bij hun ontwikkeling”, zegt Van Stam. “Met de productie, met de publiciteit, met het zakelijke, maar ook met het werven van financiën, daar zijn we goed in. Met de jonge makers zoeken we naar een andere manier van dans maken, een andere manier van contact leggen met het publiek en met het spelen in andere ruimtes dan het reguliere theatercircuit. Een maker als Katja Heitmann die onlangs nog The New York Times haalde en met wie we werkten, past daar erg goed bij.”

Ontwikkeling gaat snel

De Tilburgse choreograaf Katja Heitmann zet internationaal grote stappen met ‘Motus Mori’. Haar dansers praten intens met mensen, vragen naar persoonlijke bewegingen en gaan die bewegingen daarna instuderen om ze vervolgens in een soort van museum te tonen aan het publiek. ‘Motus Mori’ was al te beleven in Nederland, België, Polen en Engeland. Heitmann bouwt aan een community die haar creatie omarmt. Het is een compleet andere manier van werken dan voorstellingen maken en die avond na avond tonen in theaterzalen in het land. De ontwikkelingen in de dans gaan snel en Dans Brabant wil daar bovenop zitten en als het kan het voortouw nemen.

De wond was groot

Heleen Volman en Jan Zobel begonnen in 2013 met Dans Brabant. Het was de tijd dat overal puinhopen zichtbaar waren van de kaalslag in het culturele veld door bezuinigingen van Halbe Zijlstra, staatssecretaris in kabinet Rutte I. Wim van Stam wil het er liever niet meer over hebben, de wond was te groot, de effecten nog steeds voelbaar.

In Brabant betekende de drastische bezuinigingen destijds dat dat het danshuis Station Zuid in Tilburg ter ziele ging en dat er ook geen plaats meer was voor Productiehuis Brabant in ’s-Hertogenbosch dat vele jaren op rij jonge theatermakers en talentvolle dansers en choreografen hielp bij het maken van hun eerste voorstellingen. Volman was destijds al actief bij het Productiehuis. Zij wordt door dansers op handen gedragen voor haar tomeloze inzet. Ze zette vol energie haar schouders onder Dans Brabant.

Tussen wal en schip

Van Stam: “Toen Dans Brabant van start ging, is begonnen met choreografen die door het wegvallen van Station Zuid en het Productiehuis tussen wal en schip dreigden te raken: Jan Martens, Pia Meuthen, Arno Schuitemaker en Jelena Kostic. Die hebben daarna enorme stappen gezet. Het is ons doel om mensen naar hun plek te brengen, dat is bij hen erg goed gelukt.”

Dansstudio met een pilaar

Dans Brabant begon in de ruimte van dansgezelschap T.r.a.s.h., dicht bij het NS-plein in hartje Tilburg. De nieuwe organisatie voor dans kon gebruik maken van de studio en het kantoor van T.r.a.s.h. Later verhuisde Dans Brabant naar De Nieuwe Vorst. In dat theater kreeg het de beschikking over een dansstudio met een grote pilaar in het midden. Daarover doen nog steeds hilarische verhalen de ronde. Van Stam: “Er zijn mensen die zeiden dat ze aan voorstellingen konden zien dat die waren gemaakt in een ruimte met een pilaar.” Alsof de dansers midden in hun beweging uitweken om een obstakel te omzeilen.

Toen het Tilburgse gezelschap T.r.a.s.h., ook na bezuinigingen, werd opgeheven, verkaste Dans Brabant vrijwel meteen terug naar het ateliercomplex aan het NS-plein / Goudenregenstraat. Tien dagen na die verhuizing brak de coronapandemie uit. Het betekende dat ontwikkelingen van Dans Brabant vertraging opliepen. Ook de plannen om de ervaren choreografen Jan Martens en Arno Schuitemaker meer te betrekken bij het beleid van Dans Brabant. Zij hadden door corona plots de handen vol aan het overeind houden van hun eigen gezelschappen.

Southern Dance

Het onderkomen van Dans Brabant heette in het begin Dependance (de witte studio in De Nieuwe Vorst bleef nog even in gebruik). Tegenwoordig hanteert de organisatie van Wim van Stam en Nienke Rooijakkers de naam Club Soda. Die naam moet uitdragen dat de drempel laag is, dat iedereen welkom is. In het gebouw zijn twee dansstudio’s en een ontmoetingsruimte met bar. Daar zijn ook werkplekken. Soda is de afkorting van Southern Dance.

Psycholoog met gevoelens

In het gebouw zijn presentaties van dansmakers met wie Dans Brabant werkt, zoals van Karel Tuytschaever. Van Stam: “Hij komt uit de theaterhoek en heeft een enorme fascinatie voor het lichaam en belichaming. Hij kwam bij ons via Het Zuidelijk Toneel en het Makershuis Tilburg. Bij dans voelt hij zich het beste thuis.” Tuytschaever maakt voorstellingen, installaties en films zoals de film ‘Easy Tiger’, een intiem portret van een psycholoog die ineens gevoelens koestert voor een mannelijke cliënt en de kwetsbaarheid die dat oproept. Het confronteert de man met zijn binnenwereld. Rooijakkers: “Karel is nu bezig met een onderzoek aan de universiteit van Antwerpen, dat gaat over belichaamd kijken. Bij ons doet hij projecten en onderzoeken.”

Het vrouwelijke lichaam

Hilde Elbers en Sabine Molenaar waren ook een tijdje maker bij Dans Brabant, net als Katja Heitmann en Guilherm Miotto. Die laatste twee gaan als een speer. Zo heeft Miotto zijn eigen gezelschap in Tilburg-Noord: Corpo Maquina.

Eleni Ploumi, oorspronkelijk uit Thessaloniki, valt op door haar maatschappelijke betrokkenheid en haar strijd voor het vrouw-zijn en het vrouwelijke lichaam. Dat is te zien in haar performances.

Een betrekkelijk nieuwe naam is Anthony Van Gog. Hij is dit jaar bij Dans Brabant binnengekomen. Rooijakkers: “Op 5 december is de première van zijn nieuwe voorstelling bij De Nieuwe Vorst. Hij is afgestuurd aan de Toneelacademie in Maastricht, studeert filosofie in Antwerpen en weet die twee richtingen te combineren. Hij werkt op het grensvlak van theater en beeldende kunst, secuur en conceptueel. Zijn vraag is: wie zijn wij?”